De lat hoog leggen en dingen goed willen doen. Het zijn eigenschappen die je vast herkent als je jezelf zou omschrijven als een perfectionist. Ik hoef jou denk ik niet te vertellen dat het eigenschappen zijn die zowel voor als tegen je kunnen werken.
Goed presteren willen we allemaal. Maar deze drang wordt vervelend als je geen fouten mag maken van jezelf. Je belemmert jezelf in een ongedwongen en creatief proces. Perfectionisme maakt je krampachtig, voorzichtig en zorgt ervoor dat je risico’s vermijdt.
Daarnaast stop je ook te veel tijd en energie in wat je doet. Misschien zelfs wel zonder dat je tevreden bent met het resultaat. Want het is vaak niet goed genoeg in jouw ogen.
Perfectionisme wordt veroorzaakt door angst. Angst om te falen, angst om de controle te verliezen of angst om niet de waardering te krijgen die je wilt. Of anders gezegd: je gebruikt je perfectionisme om succes, waardering of liefde te krijgen. Vaak weten perfectionisten wel dat ze te hoge eisen aan zichzelf stellen, maar is er een vervelend stemmetje in hun hoofd dat hen steeds weer influistert dat ze niet deugen als ze minder dan perfect presteren. Dit is een overtuiging die zich ooit – vaak in de jeugd – in het brein genesteld heeft en gedachten en gedragingen voedt. Vaak heb je in je opvoeding al meegekregen aan welke standaarden je moet voldoen. Als kind kun je nu eenmaal de eerste jaren van je leven niet zelf nadenken. En dus neem je over, wat je ouders je meegeven.
Hier zijn enkele voorbeelden hoe perfectionisme jouw doelen in de weg kunnen zitten:
• Het vertraagt je. Perfectie proberen te bereiken vereist extra energie, focus en tijd. Wanneer je jouw aandacht focust op details, nemen dingen meer tijd in beslag, waardoor je energie kan afnemen en uitgeput kunt raken. Dit maakt het veel moeilijker om betekenisvolle veranderingen door te voeren. Het is alsof je een auto probeert te besturen met de parkeerrem erop.
• Het belemmert nieuwe ideeën en manieren om dingen te doen. Wanneer je concentratie gericht is op perfectie, verlies je het vermogen om je bewust te zijn en open te staan voor andere mogelijkheden. Stel je perfectionisme voor als een kasteel omringd door een gracht en gewapende bewakers – het voelt misschien veilig in het kasteel, maar het voorkomt ook dat er frisse ideeën en creatieve oplossingen binnenkomen. Perfectionisme kan ervoor zorgen dat je steeds weer hetzelfde blijft doen met hetzelfde resultaat.
• Het leidt tot zelfkritiek. Wanneer je een doel niet haalt, kan je veroordelende innerlijke stem negatief op jou inpraten, waardoor je een nooit eindigende strijd in je eigen geest krijgt. Deze zelfopgelegde mentale aanval kan ertoe leiden dat je je doel verlaat. Erger nog, je kunt een onderliggend gevoel hebben dat je nooit de middelen of het vermogen zult hebben om je doelen te realiseren.
• Het maakt je motivatie wankelend. Door te focussen op perfectie, heb je de neiging om in zwart of wit te denken. Winnen of verliezen. Mislukken of slagen. Er is geen grijs of middenweg. Dit soort denken kan je motivatie als een achtbaan op en neer laten gaan. Als dingen bijvoorbeeld goed gaan, voel je je misschien zelfverzekerd. Deze positieve emoties kunnen je aanmoedigen om vooruit te blijven gaan. Maar zodra de zaken minder gaan, begin je je ontmoedigd en ongeïnspireerd te voelen. Deze negatieve emoties hebben de neiging om je enthousiasme te verzuren, wat het moeilijk maakt om op koers te blijven
Als je perfectionistisch ingesteld bent dan weet je vast hoe uitputtend het kan zijn om continu het hoogst haalbare van jezelf en het leven te eisen. Maar tegelijkertijd heb je het idee dat je door je perfectionisme ook veel hebt bereikt. Zou je de positieve kanten van je perfectionisme kunnen gebruiken en tegelijkertijd de negatieve randjes eraf kunnen halen? Ik denk van wel. Door jezelf beweegruimte te gunnen om onder je eigen lat door te mogen lopen. Het ambiëren van een hoge standaard hoeft geen probleem te zijn als je er op een ontspannen manier mee om kunt gaan en kunt accepteren dat dingen soms niet lukken. Hoe zou jouw leven eruit zien als jij geen last meer had van je perfectionisme?
Ontdek waarom je perfectionistisch doet. Vaak spelen er allerlei (onbewuste) gedachten op de achtergrond, die perfectionisme veroorzaken.
Perfectionisten kunnen zich helemaal verliezen in de kleinste details (been there, done that). Je schiet daarmee je doel voorbij. Houd daarom focus op het totaal plaatje, het groter geheel. Hoe belangrijk is dat detail? Doet het er echt toe? Is het noodzakelijk om aan te passen? Is het nu al functioneel?
Krijg jij helemaal de rillingen als je iemand een taak ziet doen op een manier die volgens jou niet ‘goed’ is? Laat los dat anderen het anders doen, ieder doet het op z’n eigen manier en als het einddoel bereikt wordt, is dat altijd nog het belangrijkste.
Accepteren van de realiteit en dankbaar zijn voor wat er wel is, is belangrijk. Immers: perfect is een subjectief begrip. Als je jouw lichaam, emoties en gedachten accepteert, precies zoals ze zijn geeft dat rust. Het helpt je meer in het Nu te zijn, in plaats van te piekeren over het verleden of je zorgen te maken over de toekomst. En dat geeft energie.
Alles wat je aandacht geeft gaat leven. Hoewel je soms geen invloed hebt op dingen die in je leven plaatsvinden, heb je wel invloed op jouw gedachten en daarmee jouw emoties en lichaam.
Brené Brown (ook een perfectionist) vroeg in haar TED Talk over kwetsbaarheid aan het publiek: “Wie vindt zichzelf zwak als hij zich op het podium kwetsbaar opstelt?” Veel mensen staken hun hand op.
Vervolgens vroeg ze: “Wie vindt het krachtig als een ander zich kwetsbaar opstelt op het podium?” En weer gingen veel handen de lucht in. Zo zie je maar. Voor onszelf zijn we zo hard en leggen we de lat heel hoog. Terwijl we voor een ander, in dezelfde situatie, een stuk milder zijn. Besluit vanaf nu voor jezelf net zo vriendelijk te zijn als voor een ander.
Is het waar? de kracht van jouw gedachten
Perfectionisten hebben vaak de neiging om ergens vol in te duiken. En dat moet natuurlijk perfect. Wat begint als een leuk project eindigt in een enorme klus waarbij de kleinste details moeten kloppen. Niets mag aan het toeval overgelaten worden. Voor je het weet zie je er als een berg tegenop en de kans is groot dat je afhaakt.
Het toverwoord? Je controledrang loslaten. Controleren is een poging om de kans dat er iets misgaat te verkleinen. Maar alle mogelijke scenario’s voorkomen kost ladingen energie en is niet effectief. De kans is klein dat de rampen in jouw hoofd ook echt gebeuren. En als er dan toch iets misgaat, dan los je het tegen die tijd wel weer op.
Perfectionisten hebben vaak een hoog verantwoordelijkheidsgevoel. Je hebt de neiging alles op te pakken en op te lossen. Niet alleen voor jezelf, ook voor anderen. Vraag jezelf twee dingen af:
– Is dit wel mijn verantwoordelijkheid? Zo niet, leer nee zeggen en laat het probleem lekker bij de eigenaar, waar het hoort. Dat scheelt jou behoorlijk wat werk.
– Geef ik anderen wel de ruimte? Het kan zijn dat jij ook taken van anderen naar je toetrekt. En ze – onbewust – het gevoel geeft dat ze het toch niet zo goed kunnen als jij. Zo geef je anderen geen eerlijke kans. Denk hier eens rustig over na.
Meer lezen over perfectionisme?
Tal Ben-Sahar, De optimalist, leer perfectionisme loslaten
Bert van Dijk, De mythe van perfectionisme, over nut en nadeel van perfectionistisch gedrag
Brené Brown, Gelukkig ben ik niet de enige
Brené Brown, De moed van imperfectie
Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *
Reactie *
Naam *
E-mail *
Site
Reactie plaatsen
Δ
